Ergotherapie effectief inzetten bij laaggeletterdheid!

Het is alweer een tijd geleden, maar in juli 2013 studeerde ik af als ergotherapeut. Wat doet een ergotherapeut? Mijn antwoord:  Ik zet me in om de gezondheid (fysiek, psychisch en sociaal) en het welzijn van mensen te bevorderen, vooral door hen te ondersteunen om de dagelijkse activiteiten (weer) zelf te kunnen uitvoeren. Tijdens mijn studie heb ik ergotherapie gekoppeld aan laaggeletterdheid. Dat dat interessant is voor aankomende ergotherapeuten bleek vorige week, toen ik een gastcollege mocht geven aan studenten van de opleiding ergotherapie bij de Hogeschool van Amsterdam.

Ik vertelde de studenten over mijn stage bij Stichting ABC, waar ik verschillende anderstalige, laaggeletterde en kwetsbare vrouwen heb gecoacht bij het leren en gebruiken van de Nederlandse taal. Want ook laaggeletterdheid is een beperking die een behoorlijke invloed heeft op de dagelijkse activiteiten van mensen. Hoe denk je dat het is als je de Nederlandse taal niet spreekt en begrijpt? Hoe zou je je voelen als je niet naar buiten durft en/of kan en dus helemaal niets kan doen? Ik legde de studenten een casus voor van een Egyptische vrouw die ik heb begeleid en wat ik voor haar als ergotherapeut heb kunnen betekenen.

Casus Ehsan is een 48-jarige vrouw afkomstig uit Egypte. Ze woont al meer dan 25 jaar in Nederland, samen met haar man en twee volwassen kinderen die in Egypte hebben gestudeerd. Ze spreken geen Nederlands. Ehsan heeft diabetes, hoge bloeddruk en slechte doorbloeding in handen en voeten. Ze heeft eerder Nederlandse taalles aan huis gehad, maar het klikte niet met de vrijwilligster, waardoor ze gestopt is met de lessen. De uitkering van de man van Ehsan is hun enige inkomen. Ehsan is volledig mantelzorger voor haar hulpbehoevende man. Jaren geleden is hij geopereerd en zijn er complicaties opgetreden. Zijn been is geamputeerd, hij heeft diabetes, heeft een beperkte nier- en longfunctie en heeft regelmatig astma-aanvallen waarbij hij direct zuurstof toegediend moet krijgen.  Het gezin is sinds een aantal jaren verhuisd naar een rolstoeltoegankelijke woning in een andere buurt van Amsterdam. Ehsan woont nu in een wijk waar ze zich diep ongelukkig voelt en waar ze zich vaak gediscrimineerd voelt. De wens van Ehsan is om Nederlands te leren. Ze moet wel, omdat haar man die eerder alles deed, daartoe nu niet meer in staat is.

Wat heb ik met ergotherapie kunnen bereiken?

Tijdens gesprekken die Ehsan en ik hebben gevoerd, heeft Ehsan activiteiten benoemd die ze graag wilde leren. Daaruit zijn verschillende doelen ontstaan. Doelen die Ehsan heeft bereikt zijn:

1. Benoemen en schrijven van haar adres.

2. Zelfstandig reizen met openbaar vervoer (inclusief gebruik van ov-chipkaart).

3. Zelfstandig pinnen.

4. Een gesprek met de dokter voeren (maar ook het begrijpen van haar gezondheid, ziektebeeld diabetes en leefstijl. Daarnaast is ze in staat vragen te stellen als ze iets niet begrijpt).

5. Belangrijke formulieren begrijpen (bijvoorbeeld de meterstand invullen) en heeft ze ondersteuning bij de formulierenbrigade.

6. De juiste en goedkopere schoonmaakmiddelen kunnen kopen en gebruiken.

Daarnaast is ze gestart met de inburgeringscursus op niveau 1 en heeft het gezin hulp gevraagd bij Stichting MEE.

Ik durf gerust te concluderen dat ergotherapie zeer zinvol en succesvol is gebleken. De vrouwen die ik heb begeleid, hebben belangrijke stappen gezet op de terreinen van zelfredzaamheid, empowerment en maatschappelijke participatie!

Is daar werk in?

In de gezondheidssector kun je zo aan de slag als ergotherapeut, maar er bestaan geen banen op het gebied van ergotherapie en laaggeletterdheid. Ik vond het een moeilijke zoektocht, maar de aanhouder wint. Uiteindelijk vond ik bij OSA een baan, waar ik kon voortzetten waarmee ik begonnen was. Samen met het taalteam ondersteun ik anderstaligen die laaggeletterd zijn in twee bijzondere projecten: Taalcoaching en Taaloefenplekken.

Meer weten?

Ik hoop en denk dat het gastcollege de derde- en vierdejaars studenten ergotherapie heeft geïnspireerd. En wellicht wil jij ook meer weten van de voordelen en mogelijkheden van ergotherapie bij laaggeletterdheid? Kijk dan op www.ergotherapie.nl .

Of lees het artikel dat ik in 2013 samen met Ruth Zinkstok schreef in het Ergotherapie Magazine over mijn stage. Je vindt het hier.

Angela Busch, projectmedewerker

Champagne smaakt ook op maandagmiddag!

Op 21 mei organiseert OSA-Amsterdam samen met anderen de Vriendschapsconferentie. In de aanloop daarnaar toe blogt Sandra van den Berg regelmatig over het thema vriendschap op het OSA blog.

Onlangs lag er een lastige berg werk op me te wachten, ik moest boodschappen halen, de badkamer soppen en het hele huis was dringend aan een stofzuigbeurt toe. Een waslijst aan taken die ik al dagen voor me uitschoof, maar nu was het maandag en moest ik echt aan de slag.

Ik zat een uurtje achter de computer en schoot best op. Sterker nog: ik zat in een flow en net toen ik ervan overtuigd raakte dat ik goed bezig was, belde een goede vriendin: ze was in de buurt en wilde afspreken. Plichtsgetrouw als ik meestal ben, gaf ik direct aan dat ik helaas druk aan het werk was en dat ik niet kon. Vriendin vond het jammer maar begreep het, en zou na haar afspraak teruggaan naar die stad op een uur hier vandaan.

Weg was mijn flow. Dan maar stofzuigen en soppen. En ondertussen bedenken hoe lekker het zou zijn om even de boel de boel te laten en met haar bij te praten over het leven. Ik kon de volgende ochtend extra-vroeg opstaan om het werk in te halen... Ik stuurde haar een berichtje: heb je nog zin om af te spreken? Bel me maar als je klaar bent met je afspraak.

Te vaak stellen mensen zaken uit die het vieren waard zijn. Of hebben ze plannen voor hun pensioen, terwijl dat nog minstens twintig jaar van hen verwijderd ligt. Hoe mooi is het om niet uit te stellen maar te doen?! Vriendschap kan vleugels geven, zeker voor wie oprecht geniet van die momenten waarop dat voelbaar is.

We hebben dan ook even gedaan alsof we normaal gesproken niet zuinig zijn en dronken ‘zomaar’ champagne, omdat we zin hadden om in stijl stil te staan bij ons vriendschapsverbond. We vinden elkaar aardig, ook als we het niet met elkaar eens zijn. We stemmen op andere partijen, houden van andere muziek, lezen andere boeken en we kunnen het maar moeilijk eens worden als we samen naar de film gaan. Maar we begrijpen elkaar met een half woord; hebben aan een blik genoeg en de grootste ellende wordt verzacht als de ander in de buurt is. We hoeven niet met elkaar te praten als we samen zijn, stiltes zijn niet ongemakkelijk, maar we kunnen ook nachtenlang doorkletsen. Hoe dat precies ontstaat, valt helaas niet te verklaren. Als er een ingrediënt voor bestond zou iemand dat wereldwijd verkopen en verschrikkelijk rijk worden. Ik kan het niet verklaren, maar ik weet wel dat het veel met respect voor de eigenheid van de ander te maken heeft, met iemand niet proberen te veranderen, met ruimte geven en toch nabij zijn. 

Vriendin en ik haalden herinneringen op en maakten plannen voor een weekendje-weg, of een midweek. Terugblikken en vooruitzien zijn de lijm in een vriendschap. Het veilige gevoel dat iemand er voor je was en zal zijn, is veel meer waard dan goud. En zoiets moet je vieren. Ook, nee juist!, op zomaar een maandagmiddag als het voelbaar is dat je blij bent met elkaars bestaan.

Sandra van den Berg